,

Kva skal vi arrangere, arbeide med – og få til i 2022?

Styret i grendalaget har drøfta planane for året vi nyleg har starta på, 2022. Vi stiller størsmål  med kva for arrangement vi skal satse på. Skal vi slutte med søndagskafeane? Skal vi ha sommarhelga/basaren 15.-17.juli eller helga etter, den 22.-24.juli? Kva saker skal vi arbeide med? Fiber, mobildekning, utbetring av veg, busskur og veglys? 

Styret vil sette vidare utvikling i dei to bygdene på dagsorden.

Kom med synspunkt! Vi invterer til søndagskafe i Botnane søndag den 6.februar kl.16.00 for å diskutere – og så vedtek grendalaget ein plan for arbeidet på årsmøte laurdag den 19.mars! 

 

Slutte med søndagskafeane?

Styret drøfta mellom anna kva vi gjer med søndagskafeane vi har hatt den fyrste søndagen i månaden. Frammøte har variert, men stort sett få som har kome. Noko skuldast nok korona og smittvernet, men det har gått jamt nedover med oppslutninga om kafeane. Vi må kanskje vurdere andre måtar og andre tidspunkt å samlast på?

Kva gjer vi med søndagskafeane? Det har vore ujamt med folk og stadig færre som kjem. Skal vi slutte med kafeane og finne på noko anna? Bilete er frå ein kafe med godt frammøte. Tidlegare stortingsrepresentant Tore Storehaug som slektar frå Husefest var med på kafeen.

Når vi har hatt eit innslag, orienteringar om aktuelle saker eller litt kultur, har det kome fleire. Difor er vi ute etter idear til program for møta/kafeane vi inviterer til, som kulturinnslag (dikt,sang, musikk?) eller aktuelle saker/tema vi kan ta opp. Og kanskje noko som kan engasjere den yngre garden i bygdene?

Kom med forslag!

17.mai og hjortefest er sjølvsagt!

17.mai-feiring, sommarbasar og hjortefest reknar vi som sjølvsagt! Det siste tek jegarane seg av.  Den festen har vi i Botnane. 17.mai har vi på Årebrot. Og her treng vi ein komite. Fint om nokon melder seg.

Sommar- og bygdehelg

Styret tenkjer at vi gjer som i fjor sommar, å ha ei sommarhelg eller bygdehelg der vi har den tradisjonelle basaren, men der vi også har anna program både fredag, laurdag og søndag. Kyrkja har sagt dei er interessert i å ha utegudsteneste på Jørnjorda den helga.

Bilete er frå fellesturen vi hadde frå Årebrot til Husefest under sommarhelga i fjor. Styret planlegg for ei ny slik helg komande sommar.

Om det ikkje var så mange med, hadde vi to fine og kjekke turar i fjor sommar. Så vi planlegg for fellesturar til sommaren også.

Er det andre ting det kan vere interesse for å ha denne helga? Og skal vi satse på midt i juli, 15.-17. eller helga etter 22.-24.juli? Ber om innspel både på innhald og datoar? Vi tek sikte på å ha det når det er mange som er på ferie i bygdene.

Fiskekonkuranse i Nøre vatnet er ein kjekk aktivitet, også for dei minste. Då det satsar vi på.

Å arbeide for å få ubetra, utvida og rusta opp Frøysjøvegen er ei viktig sak for grendalaget. Men kva andre saker skal grendalaget arbeide med og for?

Fiber, mobilsamband og veg

Både Kinn og Bremanger kommune har lova å få på plass fiber! Men grendalaget reknar med å måtte stå på for at det skjer så fort som mogleg. Vi skal dytte på så godt vi greier!

Og så er det å få gjort noko med Frøysjøvegen, frå Myklebust til Villevika. Her trengst både vedlikehald og utbetring. I juni handsamar fylkestinget investeringsprogrammet for fylkesvegane. Så der må vi arbeide for meir midlar til utbetring og vedlikehald av fylkesvegar!

Grendalaget må på nytt ta opp spørsmålet om redusert fartsgrense gjennom Botnane! I tillegg må vi ta opp sak om å bygge eit busskur med ljos i Myrane, og vi har hatt på programmet å få vegljos frå Myrane og fram til husa i Sørbotten.  Kom gjerne med synspunkt på dette også! Og om det er andre saker vi skal arbeide med  – inn mot kommunen og fylkeskommunen!

Gjestehamner?

I siste styremøte vart det også teke opp om grendalaget skal arbeide for å få til organiserte gjestehamner i Botnane og på Årebrot. Dette må sjølvsagt organiserast i samarbeid med private.

Husa våre

Grendalaget eig no grendahuset på Årebrot.  Og vi har ansvaret for huset i Botnane, men der er kommunen formell eigar. Det er behov for vedlikehald og reparasjonar av båe husa. Styret tenkjer at det er behov for å leige ein del hjelp til dette. Det er vanskeleg å få gjort alt på dugnad. Men det vert som tidlegare minst eit par dugnadslaurdagar for å gjere mindre arbeid på dei to eigedomane. I tillegg eig grendalaget kaihuset på Villevika. Her er det behov for å gjere mykje.

Grendalaget har no ansvaret for to hus. Styret meiner vi må leige meir hjelp for å få gjort alt av vedlikehald og reparasjon. Men det vil framleis verte behov for dugnad slik som her i Botnane i 2020. Frå venstre Åsmund Berthelsen, Asgeir Øvrebotten og Elisabeth Ruud Nordbotten.

Mange medlemmer og solid økonomi 

Grendalaget har godt økonomi, og vi reknar med å få ein del meir midlar inn i samband med overtakinga av grendahuset på Årebrot.

Grendalaget hadde nesten 140 betalande medlemmer i 2021. Det er positivt at så mange er med – og at så mange utanbygds også er opptekne av det som skjer i dei to bygdene.

Vidare utvikling ?

I 2022 vil grendalaget sette vidare utvikling i Botnane og på Årebrot på dagsorden. Kva gjer vi for å få fleire til å busette seg her? Det fyrste vi gjer er å lyse ut leilegheita i skulehuset for utleige til folk som vil bu der meir fast. Vi vil også invitere grendalaget på Askrova til ein kafe eller eit møte for å høyre kva dei har gjort for å få tilflytting.

Og så vil vi meir formelt ta opp ei vidareføring av Frøysjøvegen aust- og sørover via Terøya til Florø. Det minkar reiseavstanden mykje til byen – og det kan opne for at det vert meir utbygging på Årebrot. Om det er folk vil? Også eit aktuelt tema på ein kafe eller eit møte.

 

Styret i grendalaget, frå venstre Åsmund Berthelsen, leiar, Nina Seljestokken, nestleiar, Tone Seljestokken, Helen Aasen og Vetle Aase Øvrebotten. Nina, Tone og Vetle er på val på årsmøte den 19.mars. Og Åsmund er på val som leiar. Varamedlemmer til styret er Jens Anders Sunde Midtbø, John Sande og Jurate Tamosiuiene er varamedllemmer som er på val kvart år. Ei valnemnd førebur vala som skal vere på årsmøte den 19.mars.

Foto: Magni Øvrebotten

 

 

 

/av

Kort om huset og bygda

På strekninga Botnane-Årebrot er det omlag 50 fastbuande personar, som anten arbeider i området eller pendlar til arbeid i Florø og Svelgen. Det er skule- og arbeidsruter med båt til/frå Florø morgon og ettermiddag, frå ferjekaia på Villevika (Årebrot). Dei som arbeider i Svelgen køyrer Frøysjøvegen nordover mot fylkesveg 614. Grendalaget arbeider for å få fleire båtruter for å gjere det lettare både å bu og arbeide i området.

Næringslivet i Botnane er gardsbruk med sauer, kyr og utegangarfe og eit settefiskanlegg for aure. I Seljestokken er det båtverkstad og steinbrot, og heilt sør mot ferjekaia på Villevika held Brandsøy maskin til. Sjå meir om nærlingslivet her

I desse bygdene var det tidlegare mange fiskarbønder, som livnærte seg av ein kombinasjon av fiske og jordbruk. Det er det ikkje lenger, men båtliv og fiske i sjøen er ein kjær aktivitet for mange.

Frå skulehus til grendahus

Grendahuset i Botnane var skulehus frå 1927 til 1975, og ligg i Øvrebotten. Leilegheita var lærarbustad og vart pussa opp for utleige på 1990-talet. Ho har vore utleigd i kortare og lengre tid sidan den tid.

Leilegheita ligg i den nordre delen av huset, med eigen inngang. Her er to stover, kjøkken og bad/vaskerom nede, og fire soverom, gang og loft oppe. Frå tømmerstova er det utsikt mot sjøen, medan dei andre romma vender mot fjella og skogen, og leike- og parkeringsplassen på baksida av huset.

Grendahuset og området rundt vert halde ved like og rydda på dugnad av bygdefolket. Det er viktig at dei som leiger her har respekt for det, og tek omsyn til at dette er både eit utleige- og forsamlingshus som folk i bygda er glad i og vernar om.

 

Diktarstien i Botnane

Forfattaren Jan-Magnus Bruheim (1914-88) budde på to rom i denne leilegheita frå 1978 til 1985. Han var fasinert av roa og stilla han fann i Botnane, naturen og det omskiftelege veret. Han skreiv eit eige dikt om skulehuset.

I 2018 vart Diktarstien i Botnane opna, 4,3 km lang, med ti dikt av Jan-Magnus Bruheim, plasserte der han vart inspirert til å skrive dei. Dikta «Huset som talar» og «Den annsame» finn du på baksida av grendahuset. Der er det inngang til forsamlingslokalet i bygda, som vert brukt til små og store samkomer.

I den gamle skulestova i grendahuset er det eit mindre lokale med delar av den gamle skule- og folkeboksamlinga og skulpturar av kunstnaren Aase Botnmark. Her har det vore både barnedåp og julemesse (sal av handarbeid), og rommet eignar seg godt til mindre møte og lag.

 

 

Flott tur- og sykleområde

Både i Botnane og på Årebrot er det mykje flott natur med både merka og ikkje merka stiar og vatn med fisk i. Frå Botnane er det merka stiar til fjella Opnaren, Middagsnova, Storehornet og Botnanipa. Herifrå kan ein også gå kortare turar til Nøre- og Søre dalen og Skudalen.

På Årebrot er det merka DNT-løype frå Årebrot til Grytadalen. Starten går innover i Uradalen med mykje storvaksen furuskog. Det er også eit fint turterreng frå Husefest og over mot Årebrot, og i Husefestmarka. Mellom Husefest og Botnane ligg Bugen naturreservat, «Regnskogen i Botnane», med over 100 år gamal bjørk- og furuskog, og mange andre treslag, innsekt- og soppartar.

Det er også fint å sykle langs Frøysjøvegen frå Botnane til Villevika, langs den merka Nordsjøløypa. Her syklar ein langs stranda mot Frøysjøen, der hovudskipsleia går rett forbi i dag som ho gjorde i bronsealderen. Meir informasjon om turar her

 

 

Kulturminneløype

I 2021 vart det opna ei kulturminneløype mellom Botnane og Årebrot, der det ligg over 40 graverøyser frå bronse-og jernalder. Dei fire største graverøysene i  Botnane er av dei fremste kulturminna i landet frå bronsealderen. Dei er no skilta og gjort meir tilgjengelege for folk. Det er også informasjonsskilt om graverøysene i Seljestokken og på Villevika, der gravrøysene ligg som perler på ei snor langs stranda. Les meir her

Eit aktivt grendalag

Botnane og Årebrot grendalaget arbeider med viktige saker for bygdene, både om å få fiber, betre mobilsamband, utbetringar av vegar og meir. Laget har stått i spissen for å få til både Diktarstien og kulturminneløypa om gravrøysene frå bronsealderen. Og grendalaget arrangerer dugnadar og sosiale samkomer som kafear, basar, 17.mai, hjortefest og no sist sommar ei bygdehelg med fellesturar og sommarbasar. Laget driv også ei aktiv side på Fjesboka for å halde folk oppdaterte om det som skjer.

Meir informasjon om Botnane og Årebrot, både i fortid og notid, finn du på heimesida www.botnane.no og på fjesboksida 

Til slutt litt folkeopplysing: Botnane er den sørlegaste bygda på fastlandet i Bremanger kommune, tvers over Frøysjøen frå Kalvåg. Grensa til Kinn kommune går i Husefest. Svelgen er kommunesenter i Bremanger kommune, som er omkransa av Kinn kommune. Den kommunen er laga av gamle Flora kommune i sør og gamle Vågsøy kommune i nord.

 

 

 

/av
,

Treng fleire stjernestopp med Kystvegekspressen

Kystvegekspressen (Sylvarnes) ved kai på Villevika. Grendalaget ynskjer fleire stjernestopp som ikkje vil ta meir enn fem minutt, men vil ha mykje å seie for dei som reiser. Foto: Magni Øvrebotten

Botnane og Årebrot grendalag ynskjer stjernestopp på Villevika for alle båtrutene til Kystvegekspressen, som går mellom Florø og Måløy. – Båten passerer Villevik på veg mellom Florø og Smørhamn, og eit stopp her tek mindre enn fem minutt, skriv nestleiar Nina Seljestokken i eit brev til Kinn kommune. Kommunen oppmoda grendalaga om å kome med ynskje etter at Skyss/Vestland fylkeskommune inviterte kommunane til å kome med innspel vedkomande ruteendringar for buss, båt og ferje i 2022. Samferdsleutvalet i Vestland fylkeskommune skal ha saka føre i slutten av januar.  

– På strekninga Botnane-Årebrot er det eit aktivt næringsliv med mellom 25-30 arbeidsplassar, og eit meir fleksibelt transporttilbod gjer kvardagen langt enklare for oss. Det gjeld både for fastbuande, hyttefolk og pendlarar, seier Nina Seljestokken, som i tillegg til å vere nestleiar i grendalaget er leiar for Seljestokken båtverkstad.

Eit betre og meir fleksibelt rutesamband er viktig for busettinga i Botnane og Årebrot. Foto: Nina Seljestokken

Dei som til dømes bur i Florø og arbeider på båtverkstaden og steinbrotet i Seljestokken må kome seg med båten kl. 06.50, elles kjem dei seg ikkje på arbeid utan å køyre privatbil ein times tid. Det går ikkje båt til Villevika før om ettermiddagen.

– For dei kan rutebåten kl. 08.30 vere eit alternativ. Den sokalla «politikarruta». Båten har ofte få passasjerar, så det er god plass til oss. For dei fastbuande i Botnane og på Årebrot vil det vere eit stort framsteg om Kystvegekspressen kom opp om Villevika kl. 11.45, på veg attende til Florø. Då kan dei handle, gå til doktar eller besøke folk utan å måtte bruke heile dagen i Florø. I dag kjem dei til Florø lenge før butikkane opnar, seier Nina Seljestokken.

Ho er overtydd om at eit betre og meir fleksibelt rutesamband er viktig for busettinga. Ho veit om folk som vurderer å busette seg her, som går i turnus i Florø, og for dei ville desse rutetidene passe. Også hyttefolket er interesserte i fleire stjernestopp for å kunne bu på hytta og pendle til jobb, noko som også vil auke busettinga.

Nina Seljestokken har stundom prøvt å ringe Kystvegekspressen når båten er på veg attende til Florø, for å få dei opp under Villevika. Men det har dei ikkje lov til når staden ikkje står som stjernestopp i ruteheftet. – Villevika er merka av med nokre få stjernestopp, men altså ikkje 08.30-ruta frå Florø på yrkedagar. På laurdagar kan du ta Kystvegekspressen frå Florø til Villevika kl. 13.00, men båten kjem ikkje oppom på returen. Når det er skikkeleg styggever og dårlege køyreforhold over Magnhildskaret vinterstid er det betre å ta den bilførande Kystvegekspressen (må tinge plass) til ferjeleiet på Årebrot, enn til å køyre rundt med hjarte i halsen, seier Nina Seljestokken, nestleiar i Botnane og Årebrot grendalag.

 

Styret i Botnane og Årebrot grendalag med frå venstre, Åsmund Berthelsen (leiar), Nina Seljestokken (nestleiar), Tone Seljestokken, Helen Aasen og Vetle Aase Øvrebotten. Foto: Magni Øvrebotten.

 

 

Magni Øvrebotten 10.01.22.

 

 

/av
,

Steinbrotet må tøme lagra

 

 

– Det har vore ein stille haust ved steinbrotet i Seljestokken, november og desember var ekstra stille og lagera våre var fulle. Difor måtte vi permitere sju tilsette i januar, men no er fire av dei attende på jobb og eg reknar med at alle er det om ikkje så lenge.  No håpar vi å kome oss skikkeleg i gang att. Det er ikkje ofte vi har så store leveransar som i dag, 16.000 tonn med stein, og torsdag kjem det ein ny båt for å hente stein, seier Trond Sleire.

Han er dagleg leiar for DC Seljestokken Aggregates AS. Steinbrotet har bytt namn, men eigaren er den same, belgiske Group de Cloedt. Dei tre anlegga deira på Eikefet, Halsvik og Seljestokken har fått samlenamnet DC Resources Norge.

– Pandemien gjorde det vanskeleg å få tak i båtar og utgiftene til frakt aukar, fortel Sleire. Båtane vil gå med dei varene dei tener mest på, og det er ikkje stein. Den store lastebåten som låg ved kai måndag skal til Hull i England, der steinen  skal brukast til asfalt. Mesteparten av steinen frå Seljestokken går til asfalt, og sidan asfaltlegging er litt sesongbetont vert det som regel mindre levering vinterstid.

Til saman arbeider det 19 personar på steinbrotet i Seljestokken. Ti av dei arbeider i turnus, fire veker på og fire veker av. Ni arbeider dagtid og i administrasjonen.

Pandemien skapte ein god del problem i fjor på denne tid. Då det var vanskeleg å få inn arbeidskrafta frå utlandet. – Vi er nokså avhengige av dei, og etter at dei vart vaksinerte og kan teste seg på grensa har det gått greitt, seier Trond Sleire. Han håpar og trur at alle dei permiterte er attende i jobb om ikkje så lenge.

10.01.22. Magni Øvrebotten

 

/av
,

Juletrefest på Årebrot medan «Ike» Eisenhower var president i USA

Av Fridtjov Urdal (1952)

Kor lenge det har vore slik veit eg ikkje, men det var fast. Andre dag var det juletrefest i skulehuset. Somme heldt på at det var i skulehuset, andre meinte det var på. Men kor det no var, dit kom alle. Det vil seie ikkje så svært mange, så det vart lagt godt merke til kven som ikkje var der. Dessutan kunne det vere ein liten flokk med utflytte som var heime i jula som óg møtte opp. Til og med bydamer med høge helar kunne det vere, og alle visste kven dei inngifte var.

 

Fridtjov Urdal fortel levande frå juletrefesten andredag på Årebrot for 60 år sidan.

I regelen regna det, men eg har óg tydelege minne etter kalde kveldar med raudt solfallslys ute bak ein blåsvart Batalden. Folk kom medan det enno var lyst, så juletrefesten må ha byrja i tre-fire-tida og slutta så ein nådde heim til eit litt seint fjøsstell. Men det fekk no gå for ein gongs skuld.

Vi kom heller tidleg for mor mi skulle spele på orgelet, så ho måtte vere tidleg på plass. Eg har eit minne om at gangen var stuvande full av karar i besteklede og breie slips. Sigarettrøyken låg i kvasse blå striper. Gangen var ikkje så stor, så dei kan ikkje ha vore så svært mange, men mange nok til at røystene vart eit surr, i alle høve når ein høyrde dei nedanfrå. Folk for inn og ut av dører, og dei ute i gangen stod flittig i vegen for dei i viktig ærend og det var det heile tida.  Inn og ut av kjøkenet, inn i stova, opp trappa til loftet var det berre så halvveges, eller mindre lov å gå opp. Kottet på sida av trappa, det som alltid var låst, var det mest mystiske av alt. Kva var det der? Var det derifrå nissen kom? Vi visste kven han var. Det var han Henrik.

Det var ikkje så mange vaksne karar som var frimodige nok til å take på seg ei slik rolle. «No må de sjå til å kome inn og ikkje stå her ute. Vi skal begynde snart» Karane lest ikkje høyre og snakka om kva tid silda kunne kome og kvar «Hjorten og Shartsen» var å leita. Kor det var før lyset kom, kva russen og amerikanarane dreiv på med? Det heldt dei på med heilt til ein sa: «Nei, vi får vel sjå oss inn. Dei er vel komne dei som kjeme no». Då var det tid å gå inn. Der  var det dirrande varmt, den svarte Pax-omnen dura av eld. Pultane var sett opp i rekkjer til bord og alle langbenkane var borne ned. Det var ein seremoni berre det.

Alle likte ikkje nissen

Inne stod juletre overhendig høgt og vidt med stjerna høgt opp under taket. I alle høve såg det slik ut den gongen, trur eg. Det var alltid einkvann som la merke til om det var kjøpt ny pynt. Og der var ei kule eller ein engel som dei visst hadde vore kjøpt før krigen. Under krigen var glaskulene, som alt anna, av papir.  Når det store skåpet var drege ut frå nordveggen, og det hekk snor frå det til midt på fyrste glasposten på vestre veggen, og det hekk flagg på snora, då skjøna vi at vi skulle få sjå sketsj. Men det var det enno lenge til for fyrste skulle dei ynskje velkomen, spele og synge julesongar, lese juleevangeliet, synge meir julesongar og så var det gang kring juletreet. Ungane i inste ringen om vi var så mange at vi rakk i hop, om ikkje så var der ei omsorgsfull tante som skøytte på så vi rakk i hop. Over sjø og land raska reven over isen og helste på grøne glitrande både ein og to gonger. Det var stearinlys på juletre den gongen. «Pass deg så det ikkje dryp på deg». Vi kraup under tre, benkar og bord. Vi venta på nissen, eller rettare vi venta på posen med snop eller frukt. Det var ikkje alle som likte nissen. Han Henrik var kjekkare utan maske. Det verste var om nissen snakka til oss, for då måtte vi svare og då høyrde folk på oss. Det kunne gå ord om ein hadde svart nissen slik eller slik, og om ein ikkje svarde var det like gale det óg. Helst ville vi ut og leike i mørkret med lommelykter vi hadde fått til jul.

Dette er så langt attende i tida at dei skjemdalaust hadde med seg bommer med påsmurde skjever av kjøpebrød, som var skorne på skrå og dermed opphøgde frå skjever til smørbrød. Vi fekk små brusflasker med spikarhol i korken slik at dei skulle vare lenge. Men vi lærde tidleg at det som er godt tek fort slutt same kor lite holet er. Det klirra i glas, koppar og fat. Det vart sunge. Ut med tome fat og inne med fulle. «Det er berre å forsyne seg». Men alle visste likevel at alt vart lagt merkje til av alle, sjølv dei som ikkje brydde seg om slikt gjorde det.

Ein del av verdsordninga

Så måtte ein gå rundt tre vel og lenge, og det vart sunge. Det lyser i stille grender av grøne glitrande i himmelrik ein stad, er sjelens pilgrims gang. Alt det folk kunne utanboks og det var ikkje lite. Det tok si tid før ein kom i gong med loddtrekkinga slik at skjerf, handdukar, vottar, hekladukar, kaker og kringler kunne byte eigar. Men det alle venta på var fruktkorga i raudt cellofanpapir. Det var lodd på bok der namn var sirleg oppskrivne og det var lodd på farga lappar. Dette var den tid folk hadde reie blanke pengar og blå femmarar, og ein heil brun tikroning vart sett på som skryt. Pengane vart sylta ned på norgesglas til gode formål. Sume la dei fleirfarga lappane i nummerete liner på bordet, andre hadde dei i bunkar, så når opplesaren sa Grøn H 47 såg dei med ein gong at det ikkje var dei. Deretter var det rundt og rundt juletre att før folk tusla seg frå stovevarmen og ut i gangen. Dei ynskte kvarandre god jul og nyår, fekk på seg ytterkleda, takka for laget og for ut i mørkret og heimover i små flokkar, som tynntest ut for kvart tun. Den tid Lyndon B. Johnson var president var mykje annleis, men juletrefest andredag var framleis ein del av verdsordninga.

Gamleskulen på Årebrot var åstad for andredagsfesten der alle var. Eigar: Venche Faye Sandvik.

Tradisjonen var at det var dei unge som laga til festen og stod for programmet, som utifrå dagens mål ikkje var all verden, men vel meint. Det vi gjorde var så vidt alminneleg at det truleg skal ei ettertid til for å sjå og tenkja over kva det var, og kva ein var ein del av. Arbeidet med å få i stand juletrefesten var eit overgangsritual som sette skilje mellom barndom og tidleg ungdom. Var ein trudd til å vera med å stå for juletrefesten var ein på veg inn i det vaksne samfunnet. Det var heller ikkje gjort med berre ein fest, dei fleste hadde ei tenestetid med minst tre juletrefestar. Det byrja etter det eg hugsar jula etter at ein hadde gått ut av skulen, eller året etter. Kor vidt det vart diskutert eller gjort noko vesen av at ein i år skal vere med å lage til juletrefest har eg i dag ikkje noko minne om. Truleg var det berre slik det skulle vere. Slik var det med det meste, det var ikkje så mange måtar å gjere det på. Rituala var faste, det var detaljane som måtte diskuterast og det vart dei, men aller mest andre og for festen heilt uvedkomande ting. Eg trur vi kalla oss «Kometen», og i den hadde vi ein stad å møtast i førjulstida og festen var så langt i frå hovudsaka. Det var dei eldste som hadde makta, sjølvsagt. Dei hadde vore med før og visste korleis det skulle vere og hadde vore. Dei visste kvar brusen skulle kjøpast, og kvar appelsinane og snopet til nissesekken skulle skaffast, og alt det hitt, som innkjøp av nye flagglekkjer til treet og kasting av gamalt gulna glitter.

Umerkande rann vår tid ut

Eit år hadde overskotet vore så stort at ein kjøpte elektriske juletrelys. Det vart ein stor diskusjon. Kva gjer ein med leidningen? Legg ein han på golvet så folk kan snåve i han når dei går rundt juletre, eller endå verre, om ein går med fulle kakefat?  Skulle ein henge han i taket vart det merkje i målinga, osv. Det vart luftboren straum til treet og dei små fleirfarga stearinlysa vart verande i øskjene sine. Vi teikna bilete på tavla og skreiv god jul, las opp dikt og stykkje der publikum i blinde hadde sett inn adjektiv. Ein freista seg på satire til og med, men umerkande rann vår tid ut. Tidsskifta kjem umerkande på oss, dei er naturlege rett og slett. Som det står i den store bok: Det er ei tid for alt.

 

Opplysing: Dweight D. Eisenhower, også kalla Ike Eisenhower, var president i USA frå 1953 til 1961. Lyndon B. Johnson frå 1963 til 1969.

/av
,

Aase Botnmark – kunstnaren frå Håjen

Skulpturen «Ho mor i ank» er støypt i bronse og står i Sløydsalen i grendahuset i Botnane.

I 2005 vart det samla inn 15.000 kroner for å få støypt i bronse ei av kystkvinnene til Aase Botnmark til grendahuset i Botnane. Sidan den hausten har «Ho mor i ank» skoda utover forsamlingslokalet Sløydsalen. Ho står slik mange kystkvinner har stått og sett etter båten med mann, barn og skuleungar om bord, eller etter ungar som leika i fjøre og fjell. «God tur heim, mor», skreiv Aase Botnmark på gråpapiret då ho sende frå seg skulpturen.

Sommaren 2021 følgde 22 av Aase Botnmark sin skulpturar etter og fekk fast plass i den gamle skulestova i Botnane, som Aase hadde så mange gode minne frå. Ho opplevde skulen som ein fristad. Før ho døydde i 2012 ba ho familien om å deponere delar av kunsten hennar til Bremanger kommune. Systersonen, Are Fjellestad, prøvde å få skulpturane plassert i Botnane, men den gongen var det ikkje rydda plass i grendahuset. Frå 2016 har skulpturane i gips, betong og bronse vore å sjå på Kulturhuset Heimen i Bremanger. Men når Heimen skulle selgast tok eigaren, Reidun Øvrebotten, på nytt kontakt med Botnane og Årebrot grendalag for å oppfylle Aase sitt ynskje om at kunsten hennar skulle kome heim til Botnane.

Aase Botnmark, fødd Øvrebotn, kom til verda 25. mai 1927, på garden Håjen i Sørbotten. Ho var det yngste av Sanna og Kaare Øvrebotten sine sju barn. Faren var frå Floten, inste garden i Øvrebotten, og mor hennar, Mette Susanne Kjørlaug, frå Sogndal. Syskena til Aase var Bergljot, Olaf, Magne, Hans, Finn og Sigrid. Faren var mykje vekke på arbeid, og då var det Sanna og borna som stod for arbeidet på småbruket og ettersyn av fyrlyktene på Olaskjæret og i Vikja.

Rettferd, likeverd og likestilling

– Mora Sanna vart eit førebilete for Aase, som gjennom heile livet kjende seg sterkt knytt til Botnane og kystkulturen, fortel sonen, Wiggo Botnmark. Ho trekte ofte fram kvinnene sin store og viktige innsats for familie og lokalsamfunn, og var levande oppteken av rettferd, likeverd og likestilling. Aase var stillfarande som type, men full i sterke meiningar.

Ho hadde eit naturtalent for teikning og teikna frå barnsbein av på alt ho kom over av papir.  Tilgangen på teikneblokker var ikkje slik då som no, så det var mest på aviser og gråpapir det vart teikna. I 1935 døydde broren Hans av tuberkulose og Aase fekk sjølv sjukdomen. Ho vart sendt til Hagavik sanatorium i Bergen for behandling. Der fekk ho teikne på skikkeleg papir med ho ville, og fekk oppmuntring om at ho var flink og burde halde fram med det.

Aase Botnmark i 30-årsalderen. Foto: Kåre Botnmark.

– Som ungjente vart ho oppteken av fotografi som fag og drøymde om å gå i fotolære. Ho sjekka kva utdanning som måtte til og skjønte fort at familien ikkje hadde økonomi til den nødvendige skulegangen, seier Wiggo Botnmark. Men ho var ikkje typen som gav seg. Ho sende eit brev, med eigne teikningar, til Fotograf Sande på Sandane. Der fekk ho jobb og opplæring som retusjør. Hennar gode anlegg for teikning kom til nytte i retusjeringa og samstundes fekk ho opplæring i fotografarbeid.

Hjå Fotograf Sande møtte ho Kåre Botnmark, som arbeidde der som fotograf. Han kom frå Bogen i Ofoten. Då dei vart eit par fekk Kåre tilbod om å kjøpe ei fotoforretning Sande hadde i Florø, og dei slo til. Dei gifta seg i 1948 og fekk to søner, Wiggo i 1949 og Knut i 1952. Aase og Kåre Botnmark dreiv fotoforretninga Vest Foto i Florø frå 1948 til 1969.

Aase spesialiserte seg på handkolorering, det vil seie fargelegging av  svart-kvitt-bilete. Ho var halden for å vere dyktig til det og fargela tallaust med brude- og naturbilete. Systera til Aase, Sigrid, og mannen hennar, Roald Fjellestad, arbeidde også i Vest Foto. Det var dei som tok over butikken då familien Botnmark flytte til Ullensaker i Akershus då Kåre fekk arbeid som fotolærar på yrkesskulen der, og seinare på Strømmen vidaregåande skule.

 

Aase og mannen Kåre Botnmark.

Aase og mannen Kåre Botnmark.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Skulpturane dine leve, Aase

Aase Botnmark i arbeid med ein skulptur. Foto: Kåre Botnmark.

Både som barn og vaksen opplevde Aase periodar med sjukdom, som vaksen også psykisk sjukdom. «Lukketreffet» var då ho vart innlagt ved Modum Bad- og Nervesanatorium. Der fekk ho god hjelp og etablerte viktige venskap, som fekk ho med i eit rikt og skapande kunstnarmiljø.  Det var her ho for fyrste gong brukte leire (keramikk) som uttrykksform og det vart starten på mange års intenst arbeid som kunstnar.

Frå 1973 til 1979 var Aase hospitant ved Statens Håndverk- og Kunstindustriskole i Oslo. Talentet hennar vart lagt merke til og verdsett, mellom anna av skulptøren Per Ung. Han vart rettleiaren hennar på skulen og utbraut ein gong begeistra: «Skulpturane dine leve, Aase»

Ho stilte for det meste ut kunsten sin saman med andre kunstnarar, bl.a. skulptøren Skule Waksvik, og deltok i mange år fast på den juryerte Romeriksutstillinga. Fleire av skulpturane hennar er selde, særleg til private samlarar. På Modum Bad heng eit relieff av dr. Gordon Johnsen, lege, psykiater og grunnleggar av Modum Bad. Han såg Aase sitt talent og vart ein nær ven og mesen for henne. Gipsforma til dette relieffet er med til Botnane

Gallerist Olaf Broers, dreiv Galleri Unique på Dal i Eidsvoll. I 1991 hadde han separatutstilling med Aase Botnmark sin kunst og var svært begeistra for arbeida hennar. – Ho kom seint, men godt, sa han og sikta til at ho var 51 år før ho debuterte som kunstnar. Det var råd å sjå at ho hadde hatt Per Ung som lærar, men ho fann raskt si eiga kunstform, meinte Broers.

– Per Ung sin kunst var prega av det maskuline, medan Aase får fram kvinnene og deira livsvilkår i kunsten sin. Det er mykje kjensler, varme og ømheit i skulpturane til Aase. Fleire av verka hennar burde vore laga i større format, for reint teknisk er arbeida hennar uvanleg fullkomne i forma, sa gallerieigar Olaf Broers i eit avisoppslag i 1991.

– Eg skulle ha starta før

Skulpturen “Krav” er omtalt i teksten. Foto:Magni Øvrebotten

Diverre intervjua eg ikkje Aase Botnmark då eg i mai 2003 var på Jessheim for å plukke ut ein kystkvinne-skulptur, og heller ikkje dei gongene eg snakka med henne i telefonen. Ho ringde stundom for å fortelje meg kor glad ho var for at skulpturen «Ho mor i ank» kom «heim til Botnane». Eg har møtt mange Botnane-entusiastar, men trur ingen kan måle seg med Aase Botnmark. Ho ville ikkje ha ei krone sjølv då vi kjøpte skulpturen, dei innsamla pengane gjekk til å støype han i bronse.

– Det var ein draum som gjekk i oppfylling då eg byrja på Kunst- og industriskulen. Men eg angrar så på at eg ikkje byrja før, for då hadde eg fått gjort meir, sa ho då eg besøkte henne i 2003. Ho var bestemor før ho byrja som bilethoggar.

 

Kanskje er skulpturen ho laga av ei høggravid kvinne med tre barn eit symbol på å la andre omsyn gå føre eigne draumar? I eit intervju med Indre Smaalenenes Avis (som eg ikkje har dato og årstal for) sa Aase dette om skulpturen «Krav»: – Kvinna er svanger, men med kva? Ikkje nødvendigvis eit barn. Ho kan bere på idear og tankar. Idear ho ikkje maktar å forløyse fordi mykje anna opptek tida hennar. Dei tre borna kan symbolisere bønnfallande krav om kjærleik, hylande krav om omsorg og aggresive krav. Krav kvinna må imøtekome før ho kan tenkje på å utvikle sine eigne idear. Dette gjeld også menn, men eg valde å bruke ei kvinne som modell fordi då får eg fram symbolikken med å vere svanger med ein ide. Eg føretrekkjer ofte kvinnekroppen som utgangspunkt for det eg vil fortelje, sa ho til avisa.

Bilete av mannfolk som stolt syner fram kor store fiskar dei har fått er inspirasjonen til skulpturen “Vekst og utvikling”, ei kvinne som stolt viser fram den gravide magen sin. Foto: Magni Øvrebotten

Ho brukte også den gravide kvinna då ho laga eit utkast til ein næringslivspris som skulle symbolisere vekst og utvikling. Ei høggravid kvinne som med stolt mine syner fram kor stor og flott magen hennar er.
– Ideen kom etter å ha sett tallause bilete av menn som stolte viser fram kor store fiskar dei har fiska. Den gravide er i tillegg eit symbol på vekst og utvikling, fortalde Aase Botnmark til avisa. Men utkastet vart ikkje brukt til nokon pris fordi Aase Botnmark ikkje ynskte ei kommersialisering av kunsten sin.

Synet øydela for kunsten

Diverre fekk ho den arveleg augesjukdomen macula degenerasjon, som svekkjer skarpsynet. Sjukdomen tok frå henne evna til å sjå proporsjonar. Det øydela for modelleringa og ho sleit mykje med synet då ho vart eldre. I intervjuet med Indre Smaalenenes Avis sa ho: – Det hender eg misser motet, men eg må jobbe. Eg vert deprimert når eg ber på tankar og idear og eg ikkje er rask nok til å omforme dei til skulpturar.

I same intervjuet fortel Aase Botnmark kva ho ynskjer å formidle i skulpturane sine: – Det høyrest kanskje stort og fjollete ut, men eg har trong for å få fram ein bodskap i skulpturane mine. Dei skal ikkje berre vere eit avbilete av modellen, men innehalde noko meir. Det er diverre slik at eg aldri vert fornøgd. Det er fortvilande å finne feil etter at du har fullført eit arbeid. Læraren min, Per Ung, har trøysta meg med at det er viktig å aldri vere fornøgd. Det er då ein kjem seg vidare, sa Aase Botnmark i intervjuet med Indre Smaalenenes Avis.

Aase Botnmark var ein utprega perfeksjonist og ville ikkje lage noko som ikkje var 100 prosent kvalitet. Problema med synet sette ein stoppar for ei kunstnargjerning som ho følte vart altfor kort. Aase hadde så mykje ho gjerne skulle ha laga og kom så seint i gong. Det var ei sorg, men samstundes var ho glad for det ho hadde fått gjort, og stolt av å ha skildra ulike kvinneliv i kunsten sin.

Det er råd til å dele den sorga med Aase. Kva kunne ho ha drive det til som kunstar om ho hadde kome i gong tidlegare? Galleristen Olaf Broers har rett i at fleire av skulpturane hennar hadde gjort seg i stor storleik, fordi dei er så godt forma. Min draum er «Ho mor i ank» i bronse og full storleik, skodane utover Frøysjøen, på Håjen. På avsatsen rett ovanfor langrøysa, kvinnegrava frå jernalderen, på vegen ned til sjøen. Det hadde vore eit monument over kystkvinnene som Aase Botnmark var så oppteken av å heidre, og av henne. Det blir nok med draumen, diverre, for så mykje pengar maktar vi nok ikkje å samle inn.

“Møte” heiter denne skulpturen. Foto: Magni Øvrebotten

 

28.11.2021. Magni Øvrebotten

Kjelder:

Wiggo Botnmark om mora i hefte Aase Botnmark 1927-2012. Retrospektiv utstilling. Galleri Dorthea, Bremanger 2016. Og samtale med han om mora, mars 2021.

«Nærkontakt», april 1991. Intervju med gallerist Olaf Broers. Fekk ein kopi av det med Aase Botnmark i 2003.

Indre Smaalenenes Avis, utan dato. Intervju med Aase Botnmark. Fekk ein kopi av artikkelen med Aase Botnmark i mai 2003.

Reidun Øvrebotten, eigar av Kulturhuset Heimen, som har husa dei 24 deponerte skulpturane til Aase Botnmark, frå 2016 til 2021. To av dei er plasserte på Rådhuset i Svelgen, med opplysing om at det 22 til å sjå i Botnane.

Opplysing om slektskap: Reidun Øvrebotten og Magni Øvrebotten er tremenningar. Fedrene våre, Roald Øvrebotten og Arne Øvrebotten, var begge syskenbarn til Aase Botnmark.

 

Frå opninga av utstillinga av Aase Botnmark sin kunst i den gamle skulestoga i grendahuset i Botnane i juli 2021. Foto: Åsmund Berthelsen

 

 

 

 

 

 

 

/av
,

Vegen mest uråd å brøyte skikkelg

 

Vegen er så ujamn at det vert liggande att snø og slaps når det vert brøyta. Så frys det til, og det vert glatt.

Med snøfall og brøyting kjem det for ein dag kor dårleg delar av Frøysjøvegen (FV 5711) frå Villevika til Myklebustkrysset er! Det er uråd å få brøyta skikkeleg, og brøyteutstyret vert øydelagt. Mykje is og snø vert liggande att i spor og holer og vegen vert glatt. 

Det vart stort oppslag i Firdaposten etter at eigar i grendalaget; Åsmund Berthelsen  brev til vegetaten om forholda, og no har vegetaten svara.

Dei takkar for henvendelsen og peikar på at det er vedlikehaldsbehov på mange fylkesvegar i Vestland. Dei skriv også at dei nyttar tildelte midlar etter beste evne og opplyser at på dei har meldt inn behov for diverse behov for vedlikehald i samband med budsjettarbeidet.

I brevet til vegetaten vert det peika på at det er tungtransporten som er årsaka til at vegen er så dårleg som han er. Vegen er ikkje fundamentert og bygdt for den transporten som i hovudsak er knytt til steinbrotet i Seljestokken. Og den transporten må gå. Det er vegen som må verte rusta opp og utbetra.

Vegbudsjettet skal fylkestinget handsame midt i desember. I tillegg til budsjettet handlar vedlikehald og utbetring av fylkesvegar om regional transportplan som også gjeld fylkesvegane. På fylkestinget i desember skal prinsippa/strategiane for både bygging, utbetring og vedlikehald av fylkesvegane handsamast. Men fyrst på fylkestinget i juni skal politikarane prioritere kva som skal stå fyrst og sist i investeringsbudsjettet. Så grendalaget og andre må stå på for å få naudsynte midlar til både å få utbetra vegen og godt vedlikehald både sommar og vinter!

 

Så ujamn vegen er det vanskeleg å få brøyta skikkeleg, og det er fort å få øydelagt brøyteutstyret.

Her er brevet som vart sendt til vegetaten:

«Eg er leiar i Botnane og Årebrot grendalag og fekk nyleg melding frå folk som bur ved vegen(Frøysjøvegen frå Myklebustkrysset til Villevika) at tilstanden er no slik på delar av vegen at det er vanskeleg å få bort snø og slaps. På grunn av djupe hjulspor er det vanskeleg å få bort snø/slaps- og det vert liggande og frys til, så det også vert vanskeleg å føte seg. Vegen er slil nokre stader at også utstyret vert øydelagt i forsøket på å få gjort det skikkeleg. Også på grunn av djupe spor og generelt ujamn veg. Delar av vegen er slik eg vurderer det heilt nedkøyrt. Dette på grunn av mykje tung transport dei siste åra i samband med utbygginga av vindkraftanlegget på Guleslettene. Vegen har ikkje fundament for slik transport. På same tid er verksemdene på denne strekningen mellom Botnane og Årebrot heilt avhenig av å kunne nytte denne type transport.

Har også hatt kontakt med entrepenør som har vedlikehaldet at dei prøver å få gjort mest mogleg for dei midlane som er stilt til rådvelde.

Her må det tydeleg vere behov for å gjere meir, både for å kunne drive eit tilfredstillande vedlikehald og få gjort noko skikkeleg med vegen slik at vegen vert trygg for både køyrande, gåande og syklande – og slik at dei som har ansvaret for vedlikehaldet/brøyting ikkje øydelegg utstyret.

Med helsing

Åsmund Berthelsen
Botnane og Årebrot grendalag»

/av
,

Glipp av 110 Vest i Bergen

Fredag kveld, 26.november, var det branntilløp i eit hus i Botnane. Brannen vart avverga ved at huseigar tok ut sikringen til kjøkenvifta det brann i. Etter 55. minutt kom det brannbil frå Svelgen. Men det lokale brannvernet i Botnane/Årebrot vart ikkje varsla. Det har til rådvelde ei brannvogn dei kan hekte på ein bil med hengarfeste, og dei fleste i bygda står på lista over frivillige.

På spørsmål frå Botnane.no har brannmeister Ole-Petter Sande i Kinn brann og redning undersøkt kvifor det lokale brannvernet ikkje vart kalla ut fredag. – Det er ein glipp frå 11o Vest i Bergen og dei vil no gå gjennom alle rutinane sine for å syte for at dette ikkje skjer fleire gonger, seier Sande. 110-sentralen i Bergen skulle også ha varsla vakthavande brannsjef i Kinn kommune, som samarbeider med Bremanger kommune om brannberedskapen, men det vart heller ikkje gjort fredag. Hadde det vore gjort ville vakta spurt om det var varsla lokalt. Bilete er frå ei øving med utstyret på brannvogna i 2019. Ho er stasjonert på Firda settefist sitt anlegg i Botnane.

Fleire i Botnane og på Årebrot har fått opplæring i bruk av brannutstyret som er plassert på settefiskanlegget i Botnane. Men ingen av dei som står på lista og skal varslast, vart det sist fredag den 26.november då det var branntilløp i eit hus i Botnane. Det var ein glipp av 110-sentralen i Bergen.

 

/av
,

25 år sidan fyrste hjortefesten

Les mer
/av
, ,

– Tante Agnes ofra alt for oss   

For Randi er det både gode og dårlege minne som dukkar opp når ho er attende i Botnane, men ho tykkjer det er kjekt at sonen Øyvind er interessert i bakgrunnen hennar.

Randi Grutle var attende i Botnane to gonger denne sommaren, saman med sonen Øyvind. Ho er 79 år og har budd på Bømlo sidan ho gifta seg i 1972. Randi Hamrebø vaks opp på den minste jordflekken i Botnane, Neset i Sørbotten. Når eg spør kva dei levde av er svaret kontant: – To kyr, nokre sauer, fisk og at tante Agnes arbeidde støtt.

Siste søndagen i august blir eg med Randi og Øyvind Grutle på gravstaden, dei skal plante på familiegravene. Randi går målbevisst til Agnes Sørbotten si grav. Ei svigerinne held gravene velstelte, men det betyr mykje for Randi å plante noko der sjølv når ho ein hende gong er i Botnane.

– Tante Agnes ofra alt for oss, seier Randi og fortel om morsystera Agnes Sørbotten, som forlet kjærast og arbeid i Bergen for å stelle for far sin, Hans på Neset, då han vart gamal. Han døydde i 1933 og i februar 1934 omkom son hans, Harald Sørbotten, i drukningsulukka ved Opnarhella, der tre menneske frå Botnane drukna. Planen hadde vore at Harald skulle overta Neset.

Det har ikkje lukkast å finne eit bilete av Agnes åleine, men her står ho heilt til høgre på bilete. Det er frå 1923 og er henta frå Bygdebok for Bremanger, band 2. Frå venstre står Hans Sørbotten (far til Hilda og Agnes), Margit Andreassen, deretter syskena Jetmund, Hilda, Harald og Agnes Sørbotten. Framme Kasper Larsen og Harriet Mundal.

Same året gifta foreldra til Randi, Hilda Sørbotten og Peder Hamrebø, seg i Korskyrkja i Bergen. Dei skulle etter planen overta eit bruk i Barlinbotn (Eikefjord), der Peder kom frå. Men no vart det dei som tok over garden i Botnane. Dei bygde nytt hus, som stod ferdig i 1939 og gamlehuset vart bygt om til fjøs. Hilda og Peder fekk fire born; Harald (1935), Helga (1937), Trygve (1940) og Randi (1942).

– Det at Harald drukna skipla mykje. Agnes reiste ikkje attende til Bergen etter at bestefar og onkel Harald døydde, fordi mor mi var så helselaus. Mor fekk tuberkulose på 1920-talet og var svakhelsa resten av livet. Eg skjønar ikkje korleis vi skulle klart oss utan Agnes, seier Randi. Ho legg ikkje skjul på at det var ein tøff barndom med ei svakhelsa mor, ein vanskeleg far og lite å leve av. Mora døydde av kreft i 1955 og faren reiste etter kvart frå dei.

 

Syskenflokken Hamrebø med kvar sin katt på fanget. Frå venstre Helga, Trygve, Randi og Harald. Randi er no den einaste attlevande. Foto privat.

– Agnes hadde ei fantastisk evne til å gjere sitt beste. Ho var som ei mor for oss. Det er forferdeleg å tenkje på lagnaden hennar. Ho budde i huset med oss heile tida, men gjekk for lut og kaldt vatn. Likevel stod ho på for oss og gav seg ikkje. Ho arbeidde støtt.

I dei vanskelege åra etter at mora døydde og faren reiste frå dei fekk dei støtte og økonomisk hjelp frå morbroren Øyvind i Ålesund. – Trygve, yngste bror min, bidrog med både mat og inntekt frå fiske, og syster mi, Helga, hadde skulevasken i Botnane, og delte av inntekta si. Slik fekk vi det til å gå i hop, fortel Randi.

Ho tenkjer med glede på at tanta Agnes (f. 1890) fekk eit god alderdom på sjukeheimen i Kalvåg dei siste åtte åra ho levde. – Eg reiste frå Botnane i 1964. Både Helga og eg var opptekne av at Agnes måtte få plass på sjukeheimen før vi reiste ut i verda for godt. På Kalvåg hadde vi slekt og vi arbeidde der begge nokre år, og fekk tid saman med Agnes. Men ho døydde diverre før bryllaupet mitt i 1972, seier Randi og det kjennest framleis sårt at Agnes ikkje fekk oppleve det.

  • Bli kva du vil, men ikkje sjukepleiar

Mora Hilda vart aktiv i Den indre Sjømannsmisjon då ho arbeidde på Fiskarheimen på Kalvåg, før ho gifte seg. I Botnane hadde ho kvinneforeining og den sokalla Hilda-basaren til inntekt for Sjømannsmisjonen. Ho var mykje inn og ut av sjukehus dei siste åra ho levde, både på Haukeland og i Florø. Den siste gongen ho reiste til sjukehuset tok Randi farvel før ho gjekk på skulen. «Det blir tungt når du fer, mamma», sa Randi. Mora svarde at ho var sikker på at Randi kom til å klare seg godt. «Bli kva du vil, men ikkje sjukepleiar, var det siste rådet Randi fekk frå mor si. Men ho utdjupa ikkje kvifor ho sa det. Randi hugsar at ho gøymde seg oppe på loftet og gret då dei fekk beskjed om at mora var død. Ho hugsar mor si som ei ihuga misjonskvinne med eit lyst sinn. – Eg arva heldigvis humøret hennar og evna til å sjå lyst på livet. Eg var ei rabbagastjente og gutajente, som likte mannfolkarbeid ute betre enn kvinnfolkarbeid inne, fortel Randi.

Etter framhaldsskulen i Bremanger i 1957 arbeidde ho på garden Vollane på Kalvåg, der dei hadde slekt. Vidare gjekk ho på Solvang folkehøgskule i Førde, lånte pengar for å gå på Husmorskulen på Sjøholt og arbeidde på gardar, kafear og på Fiskarheimen i Bergen.  Hausten 1968 søkte ho Bibelskulen i Stjørdal og kom inn. Etter Bibelskulen, gjekk ho på Husmorvikarskulen i Levanger. Der arbeidde ho ekstra på sjukeheimen på fritida. – Men eg kom til at eg ikkje ville bli husmorvikar, slik mange jenter vart i den tida. Det var ikkje noko for meg.

Randi kom over ei lysing der Sjømannsmisjonen søkte etter folk til sjømannskyrkjene i utlandet, og sende inn ein søknad. Ho fekk jobb i København og reiste dit i 1969. Det var der ho møtte Bjarne Grutle, som skulle bli mannen hennar. Bjarne Grutle reiste med båten Randesund på den sokalla Veritasruta Bergen – Trondheim – Gøteborg – København. Han var såleis godt kjend på kysten og hadde oppfatta at Randi var frå Botnane. Men han hadde gløymt å spørje henne kva ho heitte. Neste gong han kom på Sjømannskyrkja spurde han kvar Olaskjæret var?  (Namnet på ei fyrlykt i Frøysjøen utanfor Botnane).

– Eg melde meg, ler Randi. – Eg hadde jo alltid sagt at eg skulle finne meg ein sjømann.

Bjarne og Randi med den eldste sonen Øyvind. Foto: Privat

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dei gifte seg i 1972 og flytta til garden Grutle, på Bømlo, og fekk fire born: Øyvind (1973), Bente (1974), Runar (1975) og Signe Lise (1980). – Det var travle år, med tre born tett i tett og gardsdrift. Heldigvis likte eg gardsarbeid godt og når ungane vaks til vart dei flinke til å hjelpe til, både på garden og med fiske. Til liks med oss foreldra, elska dei sjøen. Vi har mange gode minne som familie, seier Randi.

 

Familiebilete av storfamilien på 1970-talet på Grutle. Frå venstre Bjarne med Bente på fanget, bestemor Nilsine Berta med Runar. I midten sit Øyvind, deretter bestefar Lars Kornelius og Randi. Yngstejenta Signe Lise var ikkje fødd. Foto: Privat

Borna har vore til god støtte og hjelp heile vegen, noko ho sette særleg pris på då Bjarne vart sjuk. Det var han i 17 år før han døydde i 2000, berre 60 år gamal. – Sjølv om han var mykje sjuk og døydde altfor tidleg fekk vi mange fine stunder og turar saman, til dømes med Hurtigruta til Nordkapp, bilturar til Botnane og på besøk til slekta i Florø. Dette sette både ungane og mannen min pris på.

 

Randi og Øyvind framfor huset på Neset. Han tykkjer det er kjekt å kome attende til Botnane som vaksen. Frå barndommen hugsar han at onkelen Trygve henta dei med tresnekka si i Florø, og at det som regel blest kald nordavind nordover til Botnane.

Mange lagnadar

Når ho ser attende på livet sitt er det tydeleg at dei tre åra ved Sjømannskyrkja i København var spesielle og lærerike år, med mange opplevingar og store kontrastar i arbeidet. Kvar jul vart dei tilsette inviterte til Den Norske Ambassaden og ho ba onkelen Øyvind om å få låne pengar for å kjøpe seg ei klokke. Det var ikkje sjølvsagt å ha i den tida, men sopass til «statussymbol» tykte Randi at ho trong på armen når ho skulle på ambassaden. Onkelen ville ikkje ha att pengane då ho var klar til å betale dei attende.

– Det var mange krigsseglarar som besøkte Sjømannkyrkja. Mange tunge lagnadar, dårlege nerver og rusproblem. Nokon makta ikkje å reise heim, andre reiste heim og fann ut at kona hadde funne seg ein annan. Det var mange utfordrande situasjonar også for oss som arbeidde der, men det var fyrst og fremst gjevande og kjekt arbeid, seier Randi Grutle.

– Korleis er det no å kome attende til Botnane?

– Det er med blanda kjensler, det dukkar opp både gode og dårlege minne. Men eg tykkjer det er veldig kjekt at Øyvind er interessert i slektsrøtene sine og tek seg tid til å fare hit med meg. Eg er glad i å fortelje, sjølv om minna sit lenger inne no enn før. Men dei dukkar opp etter kvart. Og så har eg innsett at bømling vert eg aldri, eg er og blir sunnfjording.

 Foto og intervju: Magni Øvrebotten 28.08.2021.

 

 

/av